Astronomi su identificirali rotirajuću galaksiju staru 900 milijuna godina koja sadrži najmanje 15 golemih nakupina zvijezda, znatno više nego što predviđaju postojeći modeli nastanka galaksija.
Rotirajući disk prepun iznenađenja
Međunarodni tim astronoma uz pomoć teleskopa ALMA i svemirskog teleskopa James Webb (JWST) otkrio je galaksiju iz razdoblja “kozmičke zore” koja pokazuje iznimno složenu unutarnju strukturu. Umjesto glatkog diska kakav su prikazivale ranije snimke pomoću Svemirskog teleskopa Hubble, nova promatranja otkrila su najmanje 15 masivnih nakupina u kojima se stvaraju zvijezde.
Otkrivena galaksija, kojoj su znanstvenici neslužbeno nadjenuli nadimak “Cosmic Grapes”, bila je vidljiva zahvaljujući gravitacijskoj leći, pri kojem masivna galaksija u prvom planu pojačava svjetlost udaljenijih objekata. Time je postignuta iznimna razlučivost od samo 10 parseka (oko 30 svjetlosnih godina), što je omogućilo prvi izravni uvid u povezanost sitnih unutarnjih struktura i ukupne rotacije kod tipične galaksije tog doba.
Izazov za postojeće modele formiranja galaksija
U promatranja je uloženo više od 100 sati teleskopskog vremena, čime je ovaj objekt postao jedna od najdetaljnije proučenih galaksija iz ranog svemira. Po masi, veličini, kemijskom sastavu i brzini nastajanja zvijezda, ona se uklapa u tzv. glavni niz tipičnih galaksija, što znači da možda nije iznimka.
Ako se pokaže da su ovakve strukture česte, mnoge naizgled glatke galaksije koje danas vidimo mogle bi zapravo skrivati složene nakupine zvijezda nevidljive zbog ograničenja sadašnjih instrumenata. To bi zahtijevalo značajnu prilagodbu teorija o povratnim procesima i rastu struktura u mladom svemiru.
Ova galaksija tako pruža jedinstven uvid u ranu evoluciju svemira, i mogla bi biti tek prva u nizu sličnih otkrića.
Ivan je novinar, bloger i autor s više od 15 godina iskustva u digitalnim medijima. Piše o širokom spektru tema, uključujući svemir, astronomiju, znanost, povijest i arheologiju. Objavljuje kao gostujući autor u Večernjem listu, a kao stručni sugovornik gostovao je u emisijama na kanalima Science Discovery i History Channel. Osnivač je portala Kozmos.hr, prvog hrvatskog online magazina posvećenog popularizaciji znanosti i svemira.
